سنگ نگاره یا سنگ نبشته های ایوب ؟

ازسالها پیش نقش هایی بر روی چند سنگ در پای دامنه کوه ایوب ذهنم را مشغول کرده بود . همیشه در ذهنم این سوال مطرح بود که این نقش ها چیستند و چگونه ایجاد شده اند . ؟ فرسود گی سنگها این نکته را درذهنم روشن نموده بود که این نگاره ها مربوط به گذشته های نزدیک نمی توانند باشند بلکه تاریخی طولانی را درپس زمینه خود دارند . اما اینکه چیستند و از کجا آمده اند معما بود گرچه هنوز این معما هست و خواهد بود . در هر زمانی فرصت می کردم بدنبال منبعی برای پاسخ به سوالم بودم ؟ دست بر قضا چند سال پیش با مطلبی تاریخی – باستانی از آقای رضا مرادی غیاث آبادی پژوهشگر متخصص در امور باستانی برخوردم .همان موقع این جرقه درذهنم زده شد که شاید این نقش ها هم به نوعی با آنچه اقای غیاث آبادی نوشته اند مرتبط باشند لذا بدنبال فرصتی بودم برای نوشتن در باره آن نقش ها ومعرفی آنها .

ايوب نام غاری است كه دركوهي به همين نام  در15 کیلومتری جنوبشرقي شهر دهج و80کیلومتری شمالغرب شهربابک ( از شهرستانهای استان کرمان ) با ارتفاع حدود 3300 مترازسطح درياهای آزاد ، در منطقه كوهستاني دهج كه جزو كوههاي رشته مركزي ايران وکمربند(زونzone)سنندج- سیرجان هست، قرار دارد.فاصله این کوه تا جاده بندرعباس – تهران درروستای جوزم (50کیلومتری شهربابک ازسمت انار)حدود35 کیلومتروتادوراهی شمش – دهج (نرسیده به شهرانارازسمت یزد)حدود60کیلومترهست .

 

موقعیت نقش ها

در پای دامنه کوه ( غار ایوب ) شش سنگ وجود دارد که نقش هایی از گذشته دور را بر تنه سنگی خود حفظ کرده اند تا شاید حامل پیامی از ساکنین دوران تاریخی برای انسان های بعد از خود باشند . سنگ های مذکور تقریباپائین ترین سنگهای هستند که در هنگام ریزش کوه بر روی دامنه غلطیده اند . به عبارتی در در ارتفاعی پائین تر از همه سنگهای دامنه واقع شده اند . زمانی که کوه ایوب به دلایل طبیعی ریزش نموده وهمانگونه درون غار بر اثر فرسایش تخلیه شده مواد فرسوده شده و سنگها به پائین دامنه ریزش و غلطیده اند که منطقه سنگلاخی را در پای دامنه و جلوی غار ایجاد نموده است . در پایان همین منطقه سنگلاخی و تعدادی از سنگها مذکورزمین های با شیب نسبتا ً ملایمی در مقایسه با دامنه کوه قراردارد که در بعضی از سالها توسط زارعین محلی به زیر کشت دیم می رود.سنگها در یک خطی نسبتا منظم با جهتی تقریبا شرقی _ غربی به صورت خطی کمانی که قعر آن به سمت غار است واقع شده اند . سطح سنگها عمدتا بر اثر گذشت زمان و اثر فرسایش تیره هستند .یکی از این سنگها رنگی متفاوت از دیگران دارد و روشن تر از دیگران است .

آیا موقعیت قرار گیری سنگها در پایان دامنه و در یک خط کمانی حامل پیام وعلامت خاصی برای بوجود آورندگان آنها بوده است .؟

نقش ها ی روی سنگها متنوع است . کمان ،حیواناتی مثل بز و گلی خاص شبیه به خوشه گندم دیده می شود .درسنگهایی که که به ایستگاه بار انداز ( جایی که وسایل نقلیه توقف می کنند ) نزدیکترهستند به نظرانسان دوره معاصر نقش های را حک کرده که بسیار جدیدتر از نقش های اصلی و غالب می نمایاند به گونه ای که بسیار روشنتر از نقش های پس زمینه هستند . با مقایسه ای اجمالی که با تصاویر موجود در کتاب نگاره های پیش از تاریخ ایران ( فرهنگنامه عکس ایران جلد 10) اثر آقای غیاث آبادی انجام دادم به نظر بعضی از نقش ها شبیه به تصاویر ی هستند که در این کتاب وجود دارد ( مانند تصویر گیاه شوش ) .

آیا این نقش ها حکایت از این نمی کند که غار ایوب با توجه موقعیت و مشخصات ویژه اش یکی از سکونتگاههای انسان در دوران گذشته تاریخی بوده است .؟

دردرون این غار که در ارتفاع بالا واقع شده چشمه ای وجود دارد که دو داستان درباره آن در بین مردم منطقه به خصوص در دربین افراد مسن و کهنسال امروزی جود دارد . داستان اول از این قرار است که آب این چشمه هر اندازه که از آن بردارند تمام نمی شود شایع است که هر چقدر زائر وارد این غار بشود ، این چشمه با آنکه آب کمی از سقف غار در آن جریان دارد ، جوابگو هست . شاید این همان داستانی است که مقدسی در احسن التقاسیم به آن اشاره نموده ، آنجا که می نویسد » در بورجان غاری است که از سقف آن آب می چکد اگر یک تن بدان وارد شود به اندازه یک تن آب آید و هرگاه هزار تن باشند ایشان را بسنده باشد » .( البته با تحقیقی که انجام دادم مکانی را با نام بورجان ندیدم . لذا نیاز به تطبیق اسامی تاریخی و بررسی بیشتر دارد )مردم زیادی به این داستان اعتقاد دارند . داستان دوم از این قرار است که در گذشته نه چندان دور مردم معتقد بودند که اگر اندکی از آب این چشمه را در محصولات کشاورزی و باغات بریزند محصولات از دچار شدن به آفات درامان می مانند . (در سالهای دور هنگام نوجوانی من شاهد بودم که برای مبارزه با بعضی آفات نه تنها مردم محلی حتی از رفسنجان و انارهم برای بردن آب ایوب به غار می رفتند البته معتقد بودند از هنگام بر داشتن آب تا رسیدن به مقصود ظرف نباید روی زمین گذاشته شود ).این همان داستانی است که دکتر باستانی پاریزی در تحشیه خود برکتاب جغرافیای کرمان احمد علی خان وزیری به آن اشاره نموده که حتی از پاریز که بیش از 12 فرسنگ تا شهر بابک است در ملخ سالی از این آب می آورند . دکتر باستانی در کتاب پیغمبر دزدان هم جمله ای ( به صورت پاورقی ) با همین مضمون از ایوب دارد . نکته دیگراینکه در قسمتی از سقف ماده ای مومی وجود دارد که درگذشته برای درمان شکستگی ها بکار می رفته بگونه ای که این ماده به دلیل ارزش درمانی خود حکم گنج را برای حاکمان داشته است .

 

آیاوجود آب در درون غار ،ارتفاع بالاتر از سطح زمین اطراف ، وسعت قابل توجه آن همراه با سهل الوصول بودن نسبی آن نمی تواند بیانگر وجود زندگی در دوران غارنشینی انسان دراین منطقه باشد .؟

آیا این نقش ها سنگ نگاره اند یا سنگ نبشته ؟ یا اصلا هیچکدام .؟

آیا سنگهای منقش به نقوش جلوی غار راهی برای ارتباط ساکنین با یکدیگربوده تا مفاهیم را به یکدیگر منتقل کنندیا اهداف دیگری در سر داشته اند .؟ این سوالات و شاید سوالهای دیگری وجود داشته باشد که پاسخ به آنها نیازبه مطالعه و بررسی علمی توسط کارشناسان خبره دارد .؟

برای دیدن بقیه  عکس ها به این لینک مراجعه کنید.

منابع :

1 – احسن التقاسيم فی معرفة الاقاليم ، ابوعبدالله محمدبن احمد مقدسی

2 – پیغمبر دزدان ، محمد ابراهیم باستانی پاریزی ، چاپ هیجدم

3 – جغرافیای کرمان ، احمد علی خان وزیری

4 – نوشته های رضا مرادی غیاث ابادی در سایت ایشان به نام پژوهش های ایرانی به آدرس www.ghiasabadi.com

5 – نگاره های پیش از تاریخ ایران ، رضا مرادی غیاث آبادی ( از مجموعه فرهنگنامه عکس ایران جلد 10 )

6 – مشاهدات و بررسی ها محلی شخصی